PROMIENIOWANIE KOSMICZNE CZ. II

Pomiarów natężenia promieniowania kosmicznego dokonują sztuczne satelity za pomocą liczników Geigera-Mullera. Tutaj największą zasługę położyły Explorery, Sputnik III i rakiety księżycowe. Liczniki Explo- rerów I i III natrafiły po raz pierwszy na natężenie promieniowania kosmicznego 1000-krotnie silniejsze niż oczekiwano, tak że w następnych odstrzałach, aby liczniki mogły w ogóle dokonywać pomiarów, musiano je otoczyć kilkumilimetrową osłoną ołowiową, dla zmniejszenia ich czułości. Okazało się, że Ziemia otoczona jest dwoma jakby „poduszkami” zagęszczonego promieniowania korpuskularnego. Istnienie tych „poduszek” przewidywał fizyk, Van Allen, stąd nazwa promieniowania Van Allena. Uczeni radzieccy zjawisko to nazywają koroną Ziemi, gdyż przypomina do pewnego stopnia koronę Słońca.

Rysunek 19 daje szkic rozkładu zagęszczenia promieniowania kosmicznego wokół Ziemi zestawiony przez badaczy Międzynarodowego Roku Geofizycznego. Jest to przekrój sąsiedztwa Ziemi płaszczyzną przecho- fsfc mi zabiegunowe okolice Ziemi dzącą przez jej bieguny magnetyczne. Liczby na poziomej linii prostej oznaczają odległości od środka Ziemi liczone w promieniach globu. Największe zagęszczenie promieniowania kosmicznego (40 tys. cząsteczek przelatujących przez 1 cm2/sek) przypada nad tropikami na wysokości około 3000 km nad powierzchnią Ziemi. Jest to pierwsza o niewielkich rozmiarach, ale za to gęsta, „poduszka” osłaniająca okolice przyrówni- kowe. Druga „poduszka”, znacznie grubsza i rozleglejsza, ale już rzadsza, otula niemal cały glob z wyjątkiem okolic przybiegunowych. Osiąga maksimum zagęszczenia (10 tys, cząsteczek na 1 cm2/sek) na pułapie około 16 tys. km. Potem następuje systematyczny spadek natężenia. W warstwie odległej od powierzchni Ziemi o 25 tys. km przebiega przez 1 cm2 już tylko 1000 cząsteczek na sekundę. W warstwie odległej o 30 tys. km aparaty satelitów meldują przelot tylko 100 cząsteczek przez cm2/sek. Wreszcie w odległości 40 tys. km wykrywają jedynie 10 cząsteczek na 1 cm2/sek. Jeszcze dalej zaobserwowano dalszy spadek do 2Li cząsteczek na cm2/sek. I tu zaczyna się strefa dla człowieka bezpieczna. Zdaje się, że na dużych odległościach od Ziemi wzdłuż całej jej orbity około- słonecznej zgęszczenie to wynosi tylko 3,6 cząsteczek na cm2/sek. Jest to wiadomość pocieszająca dla przyszłych wypraw międzyplanetarnych.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>